Peyzaj fonksiyonlarının analizi ve haritalanması; Adana örneği

Abstract

Kentlerin gelişim süreçlerinde doğal ve kültürel peyzajların kontrolsüz kullanımı, peyzaj öğelerinin tahribatına hatta yok olmasına neden olmaktadır. Peyzajların sürdürülebilirliğini sağlamak için peyzaj alanların korunması ve geliştirilmesine gereksinim duyulmaktadır. Bu amaç doğrultusunda koruma, kullanım ve gelişim bakımından çeşitli analizlerin yapılması peyzajların sürekliliği için önem kazanmaktadır. Bu analizlerden birisi olan peyzaj fonksiyon analizi Adana ilinin Yüreğir, Seyhan, Sarıçam ve Çukurova ilçelerinde yapılmıştır. Peyzaj fonksiyon analizlerinin yapılabilmesi için gerekli olan doğal ve kültürel peyzaj envanteri oluşturulmuştur. Bu veriler uzaman görüşleri ile değerlendirilerek CBS yardımıyla analiz edilmiştir. Analizler sonucunda doğal peyzaj alanları kapsamında erozyon riski, yüzey geçirimliliği, biyoklimatik konfor ve doğallık düzeylerinin fonksiyonları değerlendirilmiştir. Kültürel peyzaj alanlarının belirlenmesi kapsamında ise görsel kalite analizi ve kültürel peyzaj değerleri analizi yapılmıştır. Fonksiyon analizi sonuçlarına göre alanda çok şiddetli erozyon riski % 4,12’dir. Çok yüksek geçirimli alanlar, çalışma alanının kuzeyinde alanın % 8,16’sını oluşturmaktadır. Biyoklimatik konfor bakımından alanın %59,41’lik bölümü “konforsuz” olarak sınıflandırılması ve doğal–doğala yakın alanların kültürel alanlara oranla çok daha düşük olması dikkat çekmektedir. Sonuç olarak bu çalışmada, peyzaj fonksiyon analizi ile koruma değerleri yüksek peyzaj envanterlerinin ortaya konulması ve bu alanların koruma önceliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ortaya çıkan sonuç haritalarındaki uygunluk değerlerine göre yeni kullanım alanları için doğru yer seçimine katkı sağlayacaktır.

Uncontrolled use of natural and cultural sources in the developing cities causes the deterioration or even disappearance of significant landscape units. In order to ensure the sustainability of landscapes, there is a need to protect and develop landscapes. For this purpose, making various analyses in terms of protection, use, and development has gained importance for the continuity of landscapes. Landscape function analysis, which is one of these analyses, was carried out in Yüreğir, Seyhan, Sarıçam, and Çukurova districts of Adana province. The required natural and cultural landscape inventories were created in order to perform landscape function analysis. These data were evaluated with expert opinions and analyzed by the means of GIS. As a result of the analyses, the functions of erosion risk, surface permeability, bio-climatic comfort, and naturalness levels were evaluated within the scope of natural landscapes. Visual quality analysis and cultural landscape values analysis were carried out within the scope of determining cultural landscape areas. According to the results of function analysis, it was determined that 4,12% of the study area has very severe risk of soil erosion. Extremely high permeability zones were founded by % 8,16 in north of study area. It is noteworthy that 59.41% of the area is classified as "uncomfortable" in terms of bioclimatic comfort, and that the natural - close to nature areas are much lower than the cultural areas. This study suggests that mapping suitability of landscape functions can ease the selection of prospected landscape types.