TÜRK TİCARET SEKTÖRÜNÜN 2009-2019 DÖNEMİ MALİ YAPI ANALİZİ

Abstract

Bu çalışmada, güncel TCMB sektör bilanço verilerine dinamik dikey yüzdeler analizi ve oran analizi uygulanarak Türk ticaret sektörünün 2009-2019 döneminin finansal analizi gerçekleştirilmiştir. 11 yıllık analiz döneminde ortalama nominal varlık büyümesi yüzde 17, satış büyümesi yüzde 18 olan ticaret sektörü 2018 ve 2019 yıllarında reel olarak küçülmüştür. Aktif devir hızı 1,7 olan sektörün bilanço yapısı yüzde 76 dönen varlık, yüzde 58 kısa vadeli borç, yüzde 12 uzun vadeli borç ve yüzde 30 öz kaynak ile şekillenmiştir. Varlık-kaynak yapısında 2013 yılından itibaren daha belirgin olmak üzere dönen varlıklar ve yabancı kaynaklar lehine değişim yaşanmıştır. Satış vadelerinin uzaması nedeniyle ticari alacaklara yapılan yatırımların artması ve sabit kıymet yatırımlarının yavaşlaması varlık yapısı değişiminin temel nedenleridir. Son yıllarda uzun vadeli yabancı kaynaklar daha fazla büyüse de kısa vadeli yabancı kaynaklar en önemli finansman kaynağı olma özelliğini korumuştur. Yeterince artırılmayan ve sektörün düşük net kârlarıyla yeterince desteklenmeyen öz kaynakların varlık finansmanına katkısı azalmıştır. Öz kaynakları azalan ve tedarikçi kredileri ticari alacaklarla paralel büyüyen sektör, ortalama 54 günlük nakit döngüsünü finanse etmek için mali borç kullanımını sürdürmüştür. Banka kredisi ağırlıklı finansal borçlanma, sektör kârlarının faiz oranı ve kur değişimlerinin etkisinde kalmasına neden olmuş, özellikle 2013 sonrası artan faiz oranları ve döviz kurları finansman giderlerini artırmıştır. Finansman giderlerindeki artışla son yıllarda işletme giderlerinde görülen tasarruf ortadan kalkmış ve net satış karlılık ortalaması yüzde 1,2’de sabit kalmıştır.

In this study, the financial analysis of the Turkish trade sector for the period 2009-2019 has been performed by applying dynamic common-size statement analysis and ratio analysis to the current CBRT company accounts. The trade sector, which had an nominal average asset growth of 17 percent and, sales growth of 18 percent in the 11-year analysis period, contracted in real terms in 2018 and 2019. The balance sheet structure of the sector with an asset turnover rate of 1.7 was shaped by 76 percent current assets, 58 percent short term debt, 12 percent long term debt and 30 percent equity. The asset-resource structure has changed in favour of current assets and liabilities, especially since 2013. Increasing investments in trade receivables due to the extending sales terms, and slowing fixed asset investments are the main reasons for the change in asset structure. Although long-term liabilities have grown more in recent years, short-term liabilities have remained the most important source of financing. The contribution of the equity, which were not increased sufficiently and not supported enough by sector’s low net profits, to asset financing decreased. The sector whose equity decreased and, supplier credits grew in parallel with trade receivables, continued to use financial debt to finance its cash conversion cycle of average 54 days. Bank loan-weighted financial borrowing caused the sector’s profits to be under the influence of interest rate and exchange rate changes, and especially after 2013, rising interest rates and exchange rates increased financing expenses. The saving seen in operating expenses in recent years have disappeared with the increase in financing expenses and the net sales profitability average remains constant at 1.2 percent.